Nederland
Markeren
Deel
Route
Tijdens de oorlog zwierf het Joodse jongetje Levi Groenteman als onderduiker door Nederland. Nooit bleef hij heel lang op een adres. In 1943 bracht het verzet hem naar Friesland waar hij tot het einde van de oorlog bleef.
In de zomer van 1942 waren de Joden in Nederland door verschillende anti-Joodse maatregelen verregaand geïsoleerd geraakt. Na afzondering en verboden gingen de Nazi’s over op deportatie. Begin oktober waren nagenoeg alle Joodse Friezen gedeporteerd. Een enkeling ontsnapte door onder te duiken.
Hoewel de deportaties veel buiten het zicht van de ‘gewone’ Nederlanders plaatsvonden, riepen ze ook weerstand op. Kleine verzetsgroepen zochten elkaar op en er ontstond een begin van een landelijk netwerk voor hulp aan onderduikers. Een aantal groepen specialiseerde zich in hulp aan Joodse onderduikers en –kinderen.
Vanuit Amsterdam werden een paar honderd Joden met passagiersschip de ‘Jan Nieveen’ over het IJsselmeer naar Friesland gesmokkeld. Een relatief veilige route omdat de Afsluitdijk afgesloten was en de trein steeds strenger werd gecontroleerd.
Friesland stond bekend als een vrij veilige onderduikprovincie. De boerderijen en kleine dorpjes hadden vaak vele vluchtmogelijkheden en verstopplaatsen. Daarnaast was er voldoende te eten. Veel ondergedoken kinderen konden vrij rondlopen en soms zelfs naar school. De grote sociale controle in dorpen zorgde ervoor dat er weinig ruimte was voor verraad. Iedereen wist wat er speelde, maar niemand sprak. Ook werd er via via snel gewaarschuwd voor Duitse controles.
Een van de in Friesland ondergedoken kinderen was Levi Groenteman. Onder de schuilnaam Loeki van Kampen kwam hij via verschillende onderduikadressen in de omgeving van Echten terecht. In deze omgeving zaten in de loop van de oorlog tientallen Joodse onderduikers waardoor het ook wel “Het Jeruzalem van het Noorden’ werd genoemd.
Levi, nu Loek Groenteman, kwam veilig de oorlog door. Op 17 april 2009 onthulde hij in Echten een monument: 'Het kind is er nog'. Het monument is een uiting van dankbaarheid voor alle pleegouders in Friesland die, niet zonder gevaar, honderden Joodse kinderen hebben beschermd. U kunt de wandeling langs het monumentje 'Het kind is er nog' en over de smalle paadjes van Echten downloaden via IZI Travel Rinne yn Frijheid.