Vanaf oktober 1944 was het Land van Maas en Waal vast in handen van de geallieerden. De Tielse kant van de Waal bleef nog tot 5 mei 1945 bezet gebied. Mensen uit het verzet brachten met groot gevaar voor eigen leven personen over de rivier. Het ging daarbij vaak om geallieerde vliegers of militairen die na de Slag om Arnhem in het bezette deel van Nederland waren achtergebleven.

De verzetsmensen die dit werk verrichtten, kregen de naam Waalcrossers. Velen kwamen om door verdrinking of nadat ze in Duitse handen vielen. Een bekend voorbeeld daarvan was Leo Wilkens (1920-1945). Hij verdronk in de nacht van 15 op 16 maart 1945.

Leen Papo (1917-1995) was een van de Waalcrossers die wel overleefde. Hij stond in 1995 model voor het monument. Hij was – al ernstig ziek – aanwezig bij de onthulling, en overleed korte tijd later.

Het beeld is gemaakt door Willem den Ouden en Aart Schonk. Het werd geplaatst in 1995 bij het dorpje Zennewijnen. Op de sokkel staat een gedicht van Willem van Toorn:

Toen lag de vrijheid aan de overkant

voor wie de moed hadden over te steken.

Van hen staat een nu hier – waarschuwend teken

voor wie ze aantast in dit vrije land:

de geest van vrijheid, de vrijheid van spreken.