Kort voor de bevrijding, in de zomer van 1944, werd in de Heidegroeve een werkplaats van 5.000 vierkante meter gevestigd voor de productie van onderdelen voor vliegtuigradio’s. Bijna duizend (dwang)arbeiders zouden er dag en nacht aan moeten werken. Dat was althans de bedoeling. Maar de snelle geallieerde opmars in augustus en september gooide roet in het eten.

Door de in aantal en omvang toenemende geallieerde bombardementen ging een deel van de Duitse oorlogsproductie vanaf 1943 ondergronds. De omschakeling werd ‘gründlich’ aangepakt, ook in Valkenburg. Vanaf maart 1944 zwoegden bijna driehonderd dwangarbeiders onafgebroken in de grot om de werkplaats te realiseren. Een aggregaat leverde elektriciteit en vanuit het stadje werden gas- en waterleidingen aangelegd. Om de luchtvochtigheid en de temperatuur te regelen, kreeg de Heidegroeve een klimaatsysteem inclusief verwarmingsketels. Bovenop de Cauberg verrees een grote bunker waarin de enorme ketels werden geplaatst.

Een schacht van 46 meter leidde via de transformatorkamer bij de werkplaats naar het ketelhuis. Mocht de hoofdingang aan de Plenkertstraat versperd raken, dan kon de trapsgewijze schacht tevens als nooduitgang dienen. Een nieuw ventilatiesysteem stond garant voor de aan- en afvoer van lucht. Op de bestaande ventilatiekanalen werden bunkers gebouwd om te voorkomen dat vijandelijke projectielen de groeve konden binnendringen.

Op 23 juni 1988 vond er in de Heidegroeve een instorting plaats, waarbij ruim de helft van de groeve ten onder ging. Ook de 46 meter lange schacht en de machinekamer gingen verloren.

Audiotour

De audiotour ‘Bevrijding Valkenburg’ leidt wandelaars en fietsers land 25 plekken in en rond Valkenburg aan de Geul waar zich tijdens de bevrijding belangrijke momenten afspeelden.