Założony w 1940 r., stał się kompleksem obozów, w tym Auschwitz I (obóz macierzysty), Auschwitz II-Birkenau (obóz zagłady) i Auschwitz III-Monowitz (obóz pracy). Do Auschwitz deportowano ponad 1,3 miliona osób, z których około 1,1 miliona zostało zamordowanych w obozie.

Auschwitz I, początkowo obóz koncentracyjny, później zawierał komorę gazową i krematorium. Początkowo był wykorzystywany jako miejsce przetrzymywania więźniów politycznych, ale z czasem jego rola rozszerzyła się o eksterminację Żydów i innych osób. Auschwitz II-Birkenau, zbudowany w 1941 roku, stał się głównym miejscem masowej zagłady Żydów, wyposażonym w cztery duże komory gazowe i krematoria. Auschwitz III-Monowitz, założony w 1942 r., służył jako obóz pracy dla kompleksu przemysłowego I.G. Farben.

W skład kompleksu obozowego wchodziły również liczne podobozy, w których więźniowie byli poddawani pracy przymusowej w różnych gałęziach przemysłu. Warunki w tych obozach były brutalne, a głód, choroby i nieludzkie traktowanie prowadziły do niezliczonych zgonów. Na więźniach przeprowadzano również eksperymenty medyczne, w tym sterylizację i testy narkotykowe.

Wyzwolenie Auschwitz nastąpiło 27 stycznia 1945 r., kiedy wojska radzieckie wkroczyły do obozu i znalazły około 7000 ocalałych więźniów, z których większość była chora i umierająca. Wyzwolenie ujawniło skalę okrucieństw popełnionych w Auschwitz, w tym pozostałości komór gazowych i stosy rzeczy należących do ofiar.

Po wojnie kompleks obozowy Auschwitz przeszedł kilka transformacji. Odbyły się procesy mające na celu postawienie nazistowskich sprawców przed wymiarem sprawiedliwości, w tym Procesy Oświęcimskie w Polsce i Procesy Oświęcimskie we Frankfurcie w Niemczech. Procesy te miały kluczowe znaczenie dla udokumentowania zbrodni popełnionych w Auschwitz i zapewnienia sprawiedliwości ofiarom.

Obecnie Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau służy jako miejsce pamięci i edukacji. Obejmuje ono zachowane pozostałości obozów, takie jak baraki, komory gazowe i krematoria. Muzeum zapewnia kompleksowe zrozumienie historii obozu i jego roli w Holokauście.