The operation began prosperously and by the end of the first day the Scots had reached the Dommel and the Afwateringskanaal near Boxtel over a wide front. Schijndel, Sint-Michielsgestel, Liempde and Olland were liberated. In some places, especially Schijndel and Olland, the devastation was enormous. The enemy had also blown up all the bridges and attempts to establish bridgeheads took a lot of effort. After crossing the Halsche Water near Esch on the second day, the Highlanders' advance ground to a halt. Boxtel was liberated. It was not until October 26 that the attack got under way again after two Scottish battalions had crossed the 's-Hertogenbosch-Tilburg road. The enemy was now forced to hastily withdraw his troops to a new line. This ran along the Drongelens Afwateringskanaal to the villages of Loon op Zand and Dongen. There, on October 27, the next phase of the operation would begin.

The Netherlands

Seaforth Highlanders in Liempde. 

Sherman tank in Gestel

Boxtel

51st Highlanders monument. 

Scottish Highlanders route in Meierijstad, Boxtel and Sint-Michielsgestel 

Terwijl Sint-Oedenrode op 17 september 1944 juichend de geallieerden verwelkomt zucht het naastgelegen Olland nog onder het juk van de bezetter. Het hoofdkwartier van de Duitsers is gevestigd in de pastorie van Olland. Op meerdere plekken in Olland staan kanonnen en mitrailleurs opgesteld. Olland komt wekenlang in de frontlinie van de geallieerden en de Duitsers te liggen. Begin oktober krijgen de inwoners&nbsp; te horen dat ze het dorp moeten verlaten. Wie nog terugkomt, zal worden doodgeschoten. Het is een trieste uittocht van grote gezinnen met vaak nog zeer jonge kinderen, die huis en haard moeten achterlaten. Onder begeleiding van Duitse militairen met geweren trekt men in een lange rij het dorp uit richting Boxtel. Velen worden opgevangen bij familie en kennissen in Kasteren, Boxtel, Gemonde en Sint-Michielsgestel. Woensdag 4 oktober 1944 is voor Olland een bijzonder sombere dag. Er is een wisseling van troepen aan Duitse kant, een parachutistenbataljon onder Majoor Jungwirth neemt Olland en omgeving over. Uit voorzorg wordt de toren van de R.K. kerk opgeblazen. Maar ook de rest wordt totaal&nbsp; verwoest, mogelijk geraakt door Engelse granaten. Daarna volgen nog ruim twee weken artillerieduels met vele verwoestingen van huizen en verlies van vee.&nbsp;Op 23 oktober start Operatie Colin. Het is de Schotse 51e Highland Divisie die Schijndel en Olland definitief bevrijdt. Een onderdeel van deze divisie: het 5e Bataljon Seaforth Highlanders, vertrekt in de vroege morgen van 23 oktober over de Ollandseweg in de richting van Olland. Zonder verliezen weten ze Olland in te nemen. Ze hebben alleen last van mijnen en van bomen als wegblokkades. Tegen de avond richten ze hun commandopost in bij de Slophoos, bij het zogenaamde ‘Duitse lijntje’.Nadat ook Boxtel op 25 oktober is bevrijd keren de meeste geëvacueerden terug. Sommigen blijven nog wat langer op hun schuiladres. Het beeld dat deze mensen aantreffen is hartverscheurend. Olland blijkt zwaar getroffen. Er is veel kapot, huis na huis afgebrand of stukgeschoten, gaten in de weg. Veel vee is door granaten gedood. De kerk is totaal verwoest. Het is een beeld dat typerend is voor de bevrijding in veel Brabantse steden en dorpen. Maar dankzij de evacuatie zijn er gelukkig weinig burgerslachtoffers.

Evacuatie en verwoesting

Om 07.30 uur op maandag 23 oktober begint de opmars van het 2e Bataljon Seaforth Highlanders vanaf de Schijndelse Heide langs het Duitse lijntje in de richting van Boxtel. In de bossen van de Hermalen vlakbij het café Het Groene Woud (toen de Slophoos) ondervinden de Seaforths wel Duitse tegenstand en moeten ze verschillende Duitse posities uitschakelen. Maar de opmars verloopt voorspoedig en één compagnie bereikt om 10.30 uur de brug over het Afwateringskanaal bij Boxtel ter hoogte van de Schijndelsedijk. Ze worden daar door burgers gewaarschuwd dat de brug door de Duitsers wordt opgeblazen als ze gaan oversteken. Uit voorzichtigheid nemen de Seaforths posities in aan de Schijndelse kant van de brug. Wel beschieten ze de overkant en trachten zo de Duitsers te beletten de brug op te blazen. Om 11.20 uur gaat hij toch de lucht in. De Seaforths kunnen daardoor niet door naar Boxtel. De B compagnie trekt vervolgens naar de brug bij Munsel, enkele honderden meters verderop, maar het lukt niet om over te steken. De C compagnie blijft bij de opgeblazen brug liggen terwijl de A- en D compagnie nog de hele dag bezig zijn met het zuiveren van de bossen van de Hermalen. Hierbij vliegen verschillende boerderijen door de gevechten in brand. Ook rond het café worden bijna alle boerderijen getroffen door brand.Het zusterbataljon van het 2e, het 5e,&nbsp; heeft intussen de linkerflank beschermd. Vanaf de noordkant van Sint-Oedenrode vertrekken ze op 23 oktober 1944 bij dageraad over de Ollandseweg in de richting van Olland. Zonder verliezen weten ze Olland in te nemen. Ook hier heeft de vijand teruggetrokken in de richting van Liempde tot achter de Dommel. Ze hebben wel last van mijnen en van wegblokkades in de vorm van bomen over de weg. Om 18.00 uur richtten ze hun commandopost in bij de Slophoos. De hele nacht en de volgende dag blijven ze rond Olland hun posities bezetten. Pas tegen de avond van 24 oktober vertrekken ze in vrachtwagens naar het noorden van Schijndel.Het moet wel een drukte van jewelste zijn geweest; talloze vrachtwagens en tanks rijden langs het café. Ook enkele eenheden van de 7th Armoured Division, de beroemde Woestijnratten, komen voorbij. Het café zelf wordt door

Een café in het hart van de bevrijding

Er zijn maar weinig plaatsen in Brabant waar de tijd stil heeft gestaan. Brabanders voelen vaak dat de tijd stil staat en koesteren hun historie en het vertrouwde oude beeld van de voorvaders. Her en der in het landschap en in kleine dorpen staan nog wel de oude boerderijen en schuren van weleer, soms meer dan honderd jaar oud. Natuurlijk zijn er de steden met een middeleeuws karakter zoals Breda en ‘s-Hertogenbosch, maar langzaam zal ook Brabant ingehaald worden door de tand des tijds. Een van de plekken in Gemonde waar de tijd stil heeft gestaan zijn de schuren en boerderij op de T-splitsing van de Sint Lambertusweg en de Oude Boomgaard. Echt alles ademt 1944.Op 25 oktober 1944 is het op het erf een drukte van belang. Twee dagen eerder heeft de staf van de 152e Brigade van de 51st Highland Division hier haar hoofdkwartier ingericht. Tafels worden gebruikt om radio’s op te zetten en kaarten neer te leggen. Er staat een keuken om te koken voor de officieren. Motorrijders en vrachtwagens rijden af en aan met berichten en bevoorrading. Telefoondraden hangen in de bomen naar de frontlinie. Her en der staat een tent en er zijn bedden in de schuren gezet.Als op 24 oktober 1944 meer dan honderd Britse en Amerikaanse Airbornes (troepen aangevoerd in een zweefvliegtuig) vanaf de Kampina (zie punt centrum Boxtel) naar Boxtel lopen en het dorp bevrijdden, kunnen ze een dag later doorlopen naar het hoofdkwartier van de 152e Brigade om uit te rusten, wat te eten en zich op te frissen. Er worden veel foto’s gemaakt en gezellig roken de mannen samen ontspannen een sigaret, alvorens met vrachtwagens naar Brussel te worden gebracht en vandaar terug naar Engeland.Het verzoek is om de bewoners te respecteren. Ze weten van hun bijzondere historie, maar hebben liever niet dat er zomaar bezoekers het erf komen oplopen of fietsen.

Parachutisten ontmoeten Schotten

Op 23 september 1944 werd boven Boxtel, een C-47A Skytrain met de bijnaam “Buzz Job Mike”, door Duits luchtafweergeschut geraakt. Het toestel is een van een serie die bevoorrading afwerpt in het kader van Operatie Marker Garden. Het vliegtuig stort neer op de Schoonberg (nu de Gemondse Beemd). Daarbij komen twee van de vijf bemanningsleden om. Het vliegtuig vliegt al snel in brand en binnen enkele seconden stort het neer. Op de crashlocatie zijn niet alleen de vliegtuigresten gevonden, maar ook persoonlijk spullen, zoals de zogenaamde dogtag (Identiteitsplaatje) van de navigator, Bruce Journey. Eveneens wordt er een horloge gevonden met de tijd van de crash op 23 september.De C-47 trok een zweefvliegtuig voort. Dat kon zich net op tijd loskoppelen en veilig landen, maar iedereen werd gevangen genomen door de Duitsers. Ook Technical Sergeant Reis en Tweede Luitenant Cyril Babcanec, copiloot van ‘Buzz Job Mike’, kwamen om toen het vliegtuig neerstortte. De piloot, kapitein Robert H. Kirry, overleefde de crash. Vervolgens werd hij gevangengenomen en bracht de rest van de oorlog door in een Duits krijgsgevangenenkamp. In en rond Gemonde zijn er naast de C-47A ook nog zeven WACO gliders, enkele jachtvliegtuigen en bommenwerpers neergestort.

The Buzz Job Mike

De inwoners van Boxtel kunnen op dinsdag 24 en woensdag 25 oktober drie keer feestvieren. Ze zijn namelijk drie keer bevrijd. In de ochtend van de 24e rijden enkele pantservoertuigen van het 15e Scottish Reconnaissance Regiment vanaf Best naar Boxtel. De groep bestaat uit enkele Bren Gun Carriers en Humber pantserwagens. De Carriers worden aan de rand van de stad achtergelaten. De twee Humbers onder commando van luitenant Gordon Dalton rijden door naar het centrum. Daar komen ze tot stilstand bij de opgeblazen Zwaansebrug. Dalton laat de andere kant van de Dommel verkennen en neemt zelf de tijd om wat te eten en te poseren voor enkele nieuwsgierige burgers. Na enige tijd rijden ze weer terug in de richting van Best.&nbsp;Op de Kampina Heide zitten vanaf 17 september 1944 tientallen Geallieerde Airborne militairen verstopt. Het zijn Amerikaanse, Poolse en Britse gliderpiloten en glidermilitairen. Door het verzet van Boxtel zijn ze wekenlang van voedsel voorzien. Ze konden in de dagen voor 23 oktober 1944 de beschietingen op Schijndel horen en vooral de ongeduldige Britse Airbornes willen maar al te graag hun Britse kameraden opzoeken nadat ze zich wekenlang voor de Duitsers hebben verstopt. De Amerikanen zijn wat voorzichtiger. In de avond van 24 oktober gaan ze om 17.30 uur alsnog op weg vanaf de Kampina om in Boxtel contact te zoeken met de Britten van het 2e Bataljon Seaforth Highlanders aan de andere kant van de het Afwateringskanaal. Klaas Dekker uit Boxtel speelt hierbij een belangrijke rol door aan de Seaforth Highlanders door te geven dat er Airborne militairen klaarstaan in Boxtel. Vanaf de Kampina vormen ze een bont gezelschap van ongeveer 120 verzetsstrijders uit Boxtel, Britse, Amerikaanse en Poolse Airbornes, een Nederlandse commando en Duitse krijgsgevangenen. Ze komen als eerste bij kasteel Stapelen aan en bezetten het klooster in het kasteel. Om 19.00 uur besluiten ze om verder te gaan naar het centrum van Boxtel, bevrijden min of meer de stad en bezetten posities rondom.Pas de volgende ochtend komen ze in contact met tanks van de East Riding Yeomanry en de infanterie van de Seaforth Highlanders als die Boxtel binnenrijden. Het is nog donker als om 04.30 uur de nieuwe bevrijders aankomen in Boxtel. &nbsp;Dit is de derde groep die Boxtel bevrijdt. De bemanningen van de Sherman tanks zijn stomverbaasd&nbsp; over de tientallen parachutisten. Zijn hier parachutisten geland? Hoe dan ook, Boxtel is nu definitief bevrijd.

Boxtel, drie keer bevrijdt in 24 uur

Op 24 oktober valt de 153e Brigade aan in de richting van Esch om de bruggen over de Essche stroom in te nemen en vanuit daar een bruggenhoofd te creëren. Het 5/7e Bataljon Gordon Highlanders vertrekt al vroeg in de ochtend uit Sint-Michielsgestel en is al snel in Esch. Daar worden de Gordons bestookt met Duitse mortieren en komen ze erachter dat de drie bruggen in Esch over de Esschestroom door de Duitsers zijn opgeblazen. Snel valt het besluit om, ondanks de beschietingen, een brug te bouwen over de restanten van de opgeblazen Gasthuisbrug bij de Haarenseweg. Dat blijkt zeer gevaarlijk en moeilijk omdat de Duitsers het gebied rond de brug intensief beschieten. Dan bedenkt de commandant, luitenant-kolonel G.D. Renny, een krijgslist. Terwijl de genie de hoofdbrug probeert te bouwen bij de Haarenseweg wordt er iets naar het oosten een kleinere aangelegd. Hier steken twee compagnies over om 19.30 uur en al snel is er een klein bruggenhoofd.De volgende dag trekken hun kameraden van het 1e Bataljon uit Sint-Michielsgestel. Onderweg passeren ze het terrein van Golfclub De Dommel. Dat inspireert de plaatsvervangend commandant van het bataljon en gepassioneerd golfer, Majoor Martin Lindsay. &nbsp;Hij beschrijft wat er gebeurt. ‘ik vroeg me af wanneer er ooit zo dicht bij het front golf was gespeeld aangezien er terwijl wij speelden constant granaten neerkwamen op minder dan 800 meter van ons. Er waren maar vier holes, de andere lagen in een mijnenveld, en we hadden samen maar drie golfstokken aangezien de Duitsers de rest hadden gestolen. Er was een brigadehoofdkwartier honderd meter van de eerste afslagplaats en ik legde de bal klaar terwijl ik me afvroeg wat de straf zou zijn als ik de brigadegeneraal raakte. (…) Er kwam een kolonel (medisch) uit een tent, hij zag er erg pompeus en boos uit, en hij bleef midden op de baan staan. Ik vermoed dat hij vond dat we de oorlog niet serieus genoeg namen. ‘Bij god, het doet me genoegen om weer eens een partijtje golf te zien!’ sprak een luitenant-kolonel van de Yeomanry in zijn rijbroek. ‘Mooi,’ zei ik, ‘dan zal ik u als getuige oproepen wanneer ik voor de krijgsraad moet verschijnen.’ (…) Net buiten de vierde baan zag ik de divisiecommandant in overleg met zijn commandanten en toen besloten we maar te stoppen.’

Even een balletje slaan

Het 7e Bataljon Black Watch vertrekt op 23 oktober rond 11.15 uur vanaf de Kloosterstraat in Schijndel en bereikt het kruispunt aan de Gemondsedijk. &nbsp;Vanaf daar gaat het bataljon rond 14.00 uur verder tot het in gevecht raakt met de Duitsers bij Sint-Michielsgestel bij de t-splitsing Gemondseweg en Schijndelseweg. Twee Sherman tanks van het 1e Northampton Yeomanry worden getroffen door zogenaamde Panzerfauste en een 88 mm kanon dat staat opgesteld in een weiland waar nu de brandweerkazerne van Sint-Michielsgestel is. Maar de tegenstand wordt al snel opgeruimd en na het gevangennemen van enkele Duitse soldaten en het uitschakelen van het kanon bereiken de manschappen de brug over de Dommel tegenover het inmiddels afgebroken klooster. Die wordt op het allerlaatste moment door de Duitsers opgeblazen. Met een daverende klap breekt de brug in stukken en valt in het water van de Dommel.Het 7e Black Watch kan de opmars van de tanks goed bijhouden omdat de infanterie meerijdt in Kangaroo’s, tanks zonder koepels. Bill Mosely van de Northamptonshire Yeomanry rijdt met zijn Sherman tank in de voorhoede richting Sint-Michielsgestel. De Shermantank die voor Bill Mosely rijdt wordt net voor de bebouwde kom van Sint-Michielsgestel geraakt en uitgeschakeld. Hij vermoedt dan ook dat er een Duitse waarnemer in de kerktoren van Sint-Michielsgestel zit. Dus beschiet hij met zijn tank de toren. Even later rijden ze het dorp binnen, net te laat dus om de brug over de Dommel in te nemen. Desondanks stuurt Majoor Small van de A Compagnie van de Black Watch een van zijn pelotons in bootjes naar de overkant. Daar vestigt het een klein bruggenhoofd. De Duitse verdedigers zijn niet sterk genoeg meer om de Schotten te verjagen. Het lukt de Black Watch om voor 21.30 uur nog twee compagnies over te zetten en het bruggenhoofd veilig te stellen zodat er een nieuwe brug kan worden gebouwd. Ook dat lukt en om 02.00 uur is het hele bataljon over de Dommel. De huidige, moderne brug, de Thomas Renniebrug, is naar de divisiecommandant genoemd om deze actie te herdenken.

Een race tegen de klok 

omgeving worden snel bevrijd en de drie bataljons van de 154e Brigade worden door de bres in het Duitse front gestuurd. Dan gaat het al snel wat minder vlot. Aan de zuidelijke rand van Sint-Michielsgestel gaat het op dramatische wijze bijna mis.Ver voor de Schotse infanterie, de voetsoldaten, rijden Sherman tanks van het 144e Royal Armoured Corps plus wat lichte verkenningswagens van het 2e Derbyshire Yeomanry. De tanks zijn erop gebrand zo snel mogelijk de Dommel te bereiken, maar een kilometer buiten Sint-Michielsgestel stuiten ze op een Duitse wegversperring. Als die is genomen, stuiten de aanvallers op een tweede, een derde en een vierde. De voorhoede staat nu aan de rand van het dorp, vlakbij de afslag naar het kleinseminarie Beekvliet. Kogels vliegen in het rond. Enkele burgers komen al snel in levensgevaar.Links en rechts van de weg staan twee grote boerderijen. Het dichtst bij het dorp woont de familie Spierings. Hun boerderij wordt al snel in brand geschoten en het gezin zoekt een veilig heenkomen. Daar schuin tegenover woont de familie Kapteijns. Als het schieten begint rent het gezin naar de geïmproviseerde schuilkelder voor het huis. Daar zijn ze voorlopig veilig, tenminste zo lijkt het. Maar dan vallen er Duitse mortiergranaten omlaag en vliegt het dak in brand. Wat erger is, het brandende dak stort in, begint te schuiven en komt gedeeltelijk bovenop de schuilkelder terecht. De familie zit nu gevangen. Iedere seconde telt. Vader Kapteijns wurmt zich een weg naar buiten. Hij trekt de aandacht van de geallieerde militairen die in gevecht gewikkeld zijn met de Duitsers. Een paar draaien zich om en rennen terug. Ze beginnen onmiddellijk met spades de brandende resten te verwijderen. Ze zijn net op tijd en kunnen de familie redden. Die moet zich voorlopig schuilhouden naast de militairen in de sloot langs de weg, in ieder geval tot even later de laatste Duitse verdedigers zijn verjaagd.

Iedere seconde telt 

De inwoners van Schijndel gaan in september en oktober 1944 gebukt onder geallieerde beschietingen. Deze periode komt bekend te staan als de ‘Granaatweken’. Nabijgelegen dorpen als Sint-Oedenrode, Eerde en Veghel zijn al bevrijd tijdens Operatie Market Garden. Maar Schijndel is nog in Duitse handen en ligt wekenlang in de frontlinie. Vanaf eind september 1944 zoeken jong en oud hun toevlucht in schuilkelders en veel inwoners worden door de Duitsers geëvacueerd naar andere dorpen, zoals Boxtel en Den Dungen. &nbsp; In het zieken- en verpleeghuis van de Zusters van Liefde heeft de bezetter een hospitaal ingericht voor hun gewonden en Duitse soldaten komen&nbsp; hier dan ook veel over de vloer. Dit belet de dappere zusters niet om in het diepste geheim ook Amerikaanse gewonden onderdak te bieden. Geallieerde piloten en bemanningsleden van in de buurt neergekomen (zweef)vliegtuigen worden stiekem door inwoners uit Gemonde en Schijndel naar Huize Lidwina gebracht. Daar worden ze onder aanvoering van moeder-overste zuster Veronica verzorgd. Maar ook de Duitse verplegers verzorgen enkele gevangengenomen Amerikaanse gewonden, waaronder zweefvliegtuigpiloot George Brennan, die is neergestort bij de Beek in Gemonde.Na vier zenuwslopende weken breekt maandag 23 oktober 1944 aan. Eindelijk zijn daar de bevrijders van Schijndel, het 5e Bataljon Black Watch. Opgelucht kunnen de ondergedoken Amerikaanse Airbornes naar buiten om samen met de Britse bevrijders een sigaret te roken. In het Veronicapark staat nu het beeld De Kloek. Het herinnert aan de bescherming die de zusters van het Lidwinaklooster tijdens de Tweede Wereldoorlog boden. Tijdens de onthulling in 1984 spreekt piloot George Brennan op ontroerende wijze zijn diepe dank uit. Hij roemt de moed en hulpvaardigheid van de zusters, die hun eigen leven in de waagschaal legden voor hem en vele anderen.

Eindelijk weer een sigaret

Rond middernacht op 22 oktober 1944 valt het 5/7e Bataljon Gordon Highlanders Wijbosch aan. Om 03.00 uur komt de melding dat de posities veilig zijn gesteld. Om 06.25 uur vertrekt het 5e Bataljon Black Watch onder leiding van luitenant-kolonel Bill Bradford samen met de Sherman tanks van het 144e RAC in de richting van Schijndel. Ze trekken achter een artilleriebeschieting aan. De A-compagnie weet om 07.30 uur de twee molens van de Pegstukken in te nemen. B-compagnie verovert de fabriek van Janssen-de Wit. Bij de A en B-compagnie vallen twee doden, helaas door eigen vuur. Ondertussen wordt Schijndel zelf intensief beschoten om eventuele Duitse weerstand te verzwakken. Door de rook en stof van de artilleriebeschieting raken de voorste compagnies de weg kwijt. Ze zijn iets te ver naar het zuiden opgerukt. Zodra de Britse artilleriebeschieting ophoudt en de rookwolken optrekken staat, tot hun stomme verbazing, ineens hun eigen commandant met zijn staf voor hen, bij de fabriek van Janssen-de Wit (nu afgebroken) op Plein 44. De simpele reden: Bradford heeft wel de juiste route genomen dwars door de ontploffende granaten heen.&nbsp;Bill Bradford is een opmerkelijke officier. Tijdens de gevechten in mei, april en juni 1940 in Frankrijk wordt hij als officier van de 51st Highland Divisie door de Duitsers gevangengenomen in de buurt van St-Valery. Na negen dagen weet hij te ontsnappen en probeert over de Pyreneeën te fietsen. Hij wordt opnieuw gevangengenomen, nu door de Fransen, en gevangengezet in Vichy-Frankrijk. Ook daar weet hij weer te ontsnappen en verstopt zich op een boot en kwam aan in Algiers. In Algiers steelt hij een kleine boot om naar Gibraltar te zeilen, zonder enige ervaring. Enkele weken later is Bill Bradford weer terug in Engeland. Vanaf 1943 zal hij gaan werken voor de Generale Staf in London betreffende de planning voor D-Day in Normandië. Op 6 juni 1944 is hij verbindingsofficier voor de Amerikaanse generaal Omar Bradley. Na de bloedige landing op Omaha Beach, waar Bill Bradford ook aanwezig is met de Amerikanen, werkt hij tot 24 juli 1944 voor generaal Bradley. Daarna krijgt hij het bevel over het 5e Black Watch bij Caen tot aan het einde van de oorlog in Europa in 1945. Na de Tweede Wereldoorlog heeft hij het bevel over enkele andere Britse eenheden tot zijn pensionering in 1959. Daarna houdt Bill Bradford zich tot zijn overlijden in 1996 bezig met het beheren van zijn landgoed, Kincardine Castle in Kincardine.

Is dat onze commandant niet?

Het monument van de Schotse 51st Highland Division&nbsp; wordt onthuld op 23 oktober 1994 op de Vlagheide. Dat jaar is de vijftigjarige herdenking van de bevrijding van de omgeving. De onthulling wordt bijgewoond door een&nbsp; grote groep veteranen. Tien jaar eerder vond er ook al een reis plaats van Schotse veteranen. Drijvende kracht achter deze reizen en het huidige monument is Luitenant-generaal Sir Derek Lang, de laatste commandant van de divisie. In 1944, bij de bevrijding van Noord-Brabant, voert hij het bevel over het 5e Bataljon Queen’s Own Cameron Highlanders, dat vecht bij Wijbosch en onder andere Kamp Vught en Waalwijk bevrijdt. Het is een ontwerp van Schotse beeldhouwer Alan Beattie Herriot. Het is een bronzen beeld van een Nederlands meisje dat bloemen aanbiedt aan een Schotse Highlander in kilt met doedelzak. Het staat op een blok van graniet uit Schotland. Op een plaquette staan de plaatsen opgesomd die de divisie heeft bevrijd in de operaties Colin (23 oktober – 1 november 1944) en Guy Fawkes (4-5 november 1944). Ook hun motto in het Gaelic staat erop en dat luidt: ‘La a bhlair's math na cairdean’. Dit betekent: Op de dag van een veldslag is het goed om vrienden te hebben.Op 15 september 1996 is het monument verplaatst en op zijn huidige plaats opnieuw onthuld. Voor het monument is een haag in de vorm van hun embleem (HD) geknipt. Aan dit symbool, dat overal waar de divisie langskwam op bordjes stond te lezen, ontleenden de Highlanders tijdens de oorlog de bijnaam ‘Highway Decorators’. Het monument staat symbool voor vrijheid en vrede, maar is vooral ter nagedachtenis aan alle gevallen Schotse militairen. De gemeentes die bevrijd zijn door de divisie tijdens de operaties hebben in 1994 allemaal een replica ontvangen van het beeld

Schotse bevrijders

Om de vijand medio oktober definitief uit Noord-Brabant te verjagen bedenkt de Britse veldmaarschalk Montgomery een gecombineerd plan. Het Canadese leger zal oprukken naar de Westhoek, het Britse vanaf ‘s-Hertogenbosch naar Moerdijk. De Canadese aanval heet Operatie Suitcase (Koffer), de Britse Operatie Pheasant (Fazant). De Canadezen gaan op 20 oktober 1944 van start, de Britten lanceren hun aanval op de Brabantse hoofdstad twee dagen later. Weer een dag later komt de 51e Highland Divisie, van Generaal-majoor Tom Rennie in actie. Hun deeloperatie heet Colin en begint tussen Eerde en Liempde. Bij Operatie Colin heeft de Duitse tegenstander, de 59. Infanteriedivison van Luitenant-generaal Poppe, ondanks een numerieke minderheid, een voordeel: de vele stroompjes en kanalen, zoals de Dommel, het Afwateringskanaal bij Boxtel en de Essche stroom.Operatie Colin kent twee hoofdrichtingen. In de eerste gaat de 153e Brigade vanaf Eerde naar Wijbosch en vandaar naar het zuidoostelijke deel van Schijndel. Tegelijk zal de 152e Brigade over een breed front, van Schijndel tot Olland, naar het westen aanvallen in de richting van De Dommel. Achter de eerste twee brigades staat de derde, de 154e, opgesteld op de Schijndelse Heide in Kangaroo’s en Carriers. Kangaroo’s zijn Canadese tanks, maar dan zonder koepel, bedoeld om de infanterie snel met de aanvallende tanks te laten oprukken. Deze brigade is bedoeld voor de tweede fase. Vanuit Schijndel zal zij oprukken naar Sint-Michielsgestel. Als extra ondersteuning staan de Sherman tanks van de Britse 33rd Armoured Brigade klaar.De aanval begint op 23 oktober, een belangrijke datum voor de Highlanders. Het is namelijk de tweede herdenking van El Alamein, een van de keerpunten van de Tweede Wereldoorlog, en dat zien ze als een gunstig voorteken. De aanval verloopt inderdaad tamelijk voorspoedig. De Duitse troepen worden overrompeld en ’s avonds heeft de divisie over een breed front de Dommel bereikt of is de rivier zelfs al overgestoken. Het monument in Wijbosch is in oktober 2024 onthuld en eert de bevrijders van het dorp. Hier verloor het 5/7e Bataljon Gordon Highlanders twee manschappen, Het 5e Queens Own Cameron Highlanders vijftien en het 5e Black Watch in totaal drie.&nbsp;

Schotse Highlanders route in Meierijstad, Boxtel and Sint-Michielsgestel

Foto's

Locaties en verhalen langs de route