The town of Saint-Raphaël is offering visitors the chance to discover a dozen remarkable historic sites, spread over 23km, from the town centre to the Trayas district. The sites cover a wide range of little-known topics, including the resistance of the people of Saint-Raphaël to the occupying forces, the bombardments in preparation for the landings, the role of the Estérel coast in the Resistance, and the Allied landings on 15 August 1944. Each site has an information table, accessible to people with reduced mobility. A QR code takes you to a website in 5 languages giving details of the route. Together, they form a coherent and attractive route, a genuine way of passing on the memory to younger generations. The town of Saint-Raphaël was part of the Camel zone, one of the three theatres of the Provence Landings on 15 August 1944 (Operation Dragoon). Along with Normandy, these landigs played a decisive role in the fall of the Nazi state and the end of the war. For its role during the war, the town of Saint-Raphaël was named in the Order of the Division, and awarded the Croix de Guerre with Silver Star.The route, which largely follows the main road, is accessible to walkers and mountain bikers.

France

Saint-Raphaël

Pourrousset Beach

Boulouris National Necropolis

Remains of Flak at the Pointe de l'Observatoire opposite Anthéor 

US soldiers and the Île d'Or

Saint-Raphaël: le Chemin de Mémoire

The Saint-Raphaël memory trail

Wszystko zaczęło się już 25 czerwca 1940 r., kiedy to na ulice Saint-Raphaël wyrzucono odręcznie napisane ulotki wzywające ludzi do słuchania radia BBC i ostrzegające przed zawieszeniem broni. Były to pierwsze oznaki ruchu oporu. Latem 1940 r. Pierre-Jean Herbinger (Bressac), dyrektor kopalni Malpasset, stworzył sieć wywiadu wojskowego Dumas/Nilo/Mithridate, która miała zasięg ogólnokrajowy (składała się z prawie 2000 agentów).W 1942 r. organizacja "Réseau Carte" (sieć map) zorganizowała tajne operacje załadunku i rozładunku w nocy w zatokach Agay, Anthéor i Trayas. Lokalni bojownicy ruchu oporu transportowali, udzielali schronienia i chronili agentów wywiadu, przywódców ruchu oporu i polityków, którzy chcieli dostać się do Londynu lub byli w drodze do niego. Angielskie łodzie podwodne i "felouques" (małe, 14-metrowe łodzie rybackie), których załogę stanowili polscy bojownicy ruchu oporu, nawiązywały taktyczne połączenia.Pierwsze sabotaże sprzętu kolejowego wymierzone w pociągi jadące do Niemiec miały miejsce w 1941 roku. Grupa FTP-MOI Rogera i Léona Landinich, złożona z komunistów włoskiego pochodzenia, przeprowadziła kilka skutecznych ataków z użyciem ładunków wybuchowych na linię kolejową Marsylia-Nicea i budynki odwiedzane przez żołnierzy okupacyjnej armii włoskiej.Okupacja nie spowolniła ruchu oporu, pomimo ciosów zadawanych przez włoską policję faszystowską, OVRA: propaganda antynazistowska pozostała bardzo aktywna, szczególnie poprzez ulotki wzywające do demonstracji gospodyń domowych. Roger Lombard, dyrektor służb technicznych miasta, brał udział w sieci NAP (Noyautage des Administrations Publiques).Od września 1943 r. niemiecka okupacja doprowadziła do prześladowania i organizowania łapanek skierowanych w ludność żydowską, zniszczeń i przymusowych ewakuacji. Siatki wywiadowcze miały jednak oko na podejmowane prace w zakresie obrony wybrzeża i stale przekazywały informacje aliantom. Okupanci byli celem licznych ataków, chociaż represje były surowe. W latach 1943-44 lokalny ruch oporu rozrósł się znacząco, gromadząc młodych ludzi i wysyłając ich do "maquis". Jego wadą było jednak słabe uzbrojenie, a sytuacja jeszcze mocniej pogorszyła się przez liczne aresztowania przeprowadzane przez Gestapo oraz wyjazdy w głąb kraju. Pomimo tego opisywany ruch oporu odegrał ważną rolę w ogólnym wyzwoleniu Francji, głównie dzięki działalności wywiadu. W tym jedna informacja, dostarczona przez Louisa Marchanda, zastępcę dyrektora kamieniołomów Dramont i angielskiego agenta, okazała się kluczowa: plaża nie była zaminowana. Dzięki temu 36 Teksańska Dywizja Piechoty mogła wylądować 15 sierpnia 1944 r. bez podejmowania zbędnego ryzyka.

Opór przeciwko nazistowskim Niemcom w Saint-Raphaël

Opisywana plaża, wraz ze skałami Pointes Longues, zamykała port Agay, który był kontrolowany i broniony przez okupantów z poziomu bliźniaczego obiektu znajdującego się naprzeciwko - mowa o Pointe de la Baumette i jego latarni morskiej.Położony między Agay i Dramont, obszar oferował dyskretne schronienie, idealne do zarówno eksfiltracji, jak i infiltracji prowadzonej przez angielskich tajnych agentów, przywódców francuskiego ruchu oporu, zdemaskowanych członków ruchu oporu i osobistości politycznych, kursujących na trasie z lub do Londynu.Tego typu działanie było prowadzone przez "le réseau Carte" (sieć map), która przeprowadzała tajne operacje załadunku i rozładunku tylko w ciemne, nieoświetlone światłem księżyca noce. Akcje odbywały się w różnych miejscach wzdłuż wybrzeża, w tym w zatokach Agay, Anthéor i Trayas.Operacje te czasami obejmowały okręty podwodne, a częściej "felouques" (małe 14-metrowe łodzie rybackie z żaglami), należące do bardzo aktywnej francusko-polskiej sieci wywiadowczej F2-Azur. U wybrzeży spotykały się one z większymi łodziami płynącymi do Gibraltaru. Jednak operacje nie zawsze kończyły się sukcesem i czasami okręt podwodny trafiał do niewłaściwej zatoki. Co powodowało sytuacje, w których działacz ruchu oporu Jean Moulin i inne wielkie osobistości francuskich konspiratorów na próżno czekały na pomyślny rozładunek we wrześniu 1942 r.Lokalni bojownicy ruchu oporu zapewniali transport, schronienie i ochronę, a w tym miejscu należy wymienić przede wszystkim nazwiska: Paul Labbe, Marie-Louise Robinson i Marceau Sciaguato. W tym także bojowniczka ruchu oporu Germaine Sablon, członkini siatki map i ważna artystka musicalowa w latach 30-tych, użyczała swojej sąsiedniej willi i czasami brała udział w operacjach wraz ze swoim towarzyszem, pisarzem Josephem Kesselem.Obszar ten stanowił naturalną bazę dla skutecznego systemu obronnego: bunkrów, schronów, żelbetowych blokhauzów dla artylerii lądowej i przeciwlotniczej, dział i karabinów maszynowych.Fortyfikacje te, które były w stanie dosięgnąć plaże w krzyżowy ogień, pilnowały portu i chroniły radary dalekiego zasięgu sił okupacyjnych zainstalowane w La Baumette i na szczycie Dramont. Niekiedy niektóre z fortyfikacji są nadal widoczne na wzgórzu za drogą.W 1943 r. siły okupacyjne położyły tak zwaną metalową sieć w Pointes Longues, która przecinała port Agay aż do La Baumette. Była to konstrukcja wyposażona w podwodne miny, uniemożliwiająca okrętom podwodnym wpłynięcie do portu i przeprowadzenie skutecznego lądowania.

Plaża Pourrousset

Niewiele jest miejsc, w których obrona wybrzeża jest tak widoczna, jak właśnie w Pointe de l'Observatoire (Punkt Obserwacyjny). Z racji, że umocnienia znalazły się na obszarze, na którym de facto nie można budować, nie zostały one po czasie wykorzystane jako część lub wsparcie nowych obiektów. Spowodowało to zniknięcie znacznej części składowych Punktu Obserwacyjnego z widoku poprzez "wchłonięcie" przez nowopowstałe w okolicy wille, baseny czy mury.Elementy obrony widoczne tutaj były stosunkowo dobrze chronione i stanowią bardzo interesujące świadectwo, chociaż intensywne użytkowanie tego miejsca współcześnie przez ludzi sprawiło, że niektóre pozostałości musiały zostać zabezpieczone i poddane renowacji, poprzez na przykład uzupełnienie ubytków, aby zapobiec zawaleniu.System składał się głównie z dział artylerii przeciwlotniczej (Flak), różnych kalibrów od 20 do 88 mm. Mogły one zostać postawione w stan gotowości przy najmniejszym locie zbliżającym się do wybrzeża, dzięki wykrywaniu ruchów powietrza przez niemieckie radary w Dramont i La Baumette w Agay. Kilka "cystern" (murowanych konstrukcji ochronnych) mieszczących te działa można do dziś wyraźnie rozpoznać po ich sześciokątnym kształcie.System umocnień był stale wzmacniany od jesieni 1943 r., co sprawiło, że bombardowanie wiaduktu Anthéor było niezwykle trudne i ryzykowne.Obrona wybrzeża obejmowała również okopy i pojedyncze stanowiska wyposażone w karabiny maszynowe. W lipcu 1944 r. nazistowskie siły okupacyjne musiały stawić czoła coraz częstszym alianckim nalotom bombowym kierowanym na południe Francji, zwłaszcza na mosty na Rodanie, co odbywało się w ramach przygotowań do lądowania w Prowansji. W związku z tym postanowiono przenieść prawie wszystkie znajdujące się tu działa dalej na północ.Droga dla alianckich konwojów powietrznych przewożących siły powietrznodesantowe była od tego momentu wolna. Przelatując nad masywem Cap Roux w Estérel, posiłki zostały zrzucone z samolotów lub wylądowały na szybowcach na równinie Le Muy w nocy z 14 na 15 sierpnia 1944 r., aby zabezpieczyć proces lądowania. Takie było również zadanie amerykańskich bombowców odpowiedzialnych za ostrzeliwanie plaż Saint-Raphaël i ułatwianie napierającym alianckim oddziałom przedostanie się na ląd.Pokazuje nam to, że pomyślnie zakończone operacje wojenne to także kwestia szczęśliwego zbiegu okoliczności.

Pointe de l'Observatoire - punkt obserwacyjny 

Wiadukt Anthéor został uznany przez aliantów już w 1943 r. za strategiczny cel, który miał przeciąć jedyne połączenie kolejowe między południową Francją a północnymi Włochami. Przez wiadukt transportowano do 15 000 ton dziennie w celu zaopatrzenia nazistowskich armii.Cel okazał się bardzo trudny do osiągnięcia. We wrześniu 1943 r. Królewskie Siły Powietrzne wysłały słynną eskadrę "Dambusters", która odznaczyła się precyzyjnym bombardowaniem zapór w Zagłębiu Ruhry. Drugie bombardowanie przez amerykańskie siły powietrzne miało miejsce kilka dni później, a następnie alianckie naloty bombowe trwały nieprzerwanie do czerwca 1944 roku. Spowodowały one jednak tylko niewielkie, szybkie do naprawienia szkody, ponieważ okupanci zainstalowali w okolicy liczne baterie dział przeciwlotniczych (Flak), co utrudniało trafienie tak wąskiego celu z powietrza. Dopiero 15 sierpnia 1944 r., również w trakcie przygotowań do lądowania w Prowansji, trzy fale amerykańskich bombowców i niszczyciel USS Brooklyn zniszczyły dwa filary obiektu, czyniąc wiadukt nieprzejezdnym.Trudno sobie wyobrazić, że ta opisywana mała zatoka pełniła również rolę plaży desantowej. Odgrywała ona strategiczną rolę, blokując wszelkie posiłki z rejonu Alpes-Maritimes. Wylądowało tu w sumie 860 żołnierzy z 1 Batalionu / 141 Pułku / 36 Dywizji Piechoty Stanów Zjednoczonych (z Teksasu). Pierwsze dwie fale szturmu przebiegły bez większych trudności. Następnie siły polsko-rosyjskich jednostek operujących na miejscu (OST 661) otworzyły ogień do atakujących: uruchomiono karabiny maszynowe i działa. Dwie barki zostały zatopione, na szczęście po wyokrętowaniu żołnierzy. Inna nie była w stanie opuścić plaży. Co więcej, łódź dowodzenia została trafiona i musiała wrócić z powrotem na otwarte morze. O 10 rano plaża została uznana za zdobytą.Batalion następnie ruszył w kierunku Agay, po czym powrócił, silniej uzbrojony, by posunąć się aż do Théoule-sur-Mer. Miejscowość osiągnięto dopiero 16 sierpnia, co wydłużyło się z powodu zaciekłego oporu wojsk okupacyjnych. 1200 osób zostało wziętych do niewoli.Tablica na wiadukcie upamiętnia ten wyczyn. W tym miejscu zginęło 2 lotników, 2 marynarzy i 5 żołnierzy piechoty.

Calanque of Anthéor

W nocy 11 listopada 1943 r. część 617 Dywizjonu Brytyjskich Królewskich Sił Powietrznych, która przybyła zbombardować wiadukt Anthéor, chybiła celu i zbombardowała Agay. Alianckie Lancastery przewoziły na swoim pokładzie eksperymentalną bombę, która miała wstrząsnąć filarami wiaduktu poprzez rodzaj fali sejsmicznej, oddziałującej na jego fundamenty. Efekt eksplozji 2,4 tony materiału wybuchowego w przeliczeniu na jedną bombę był druzgocący. Była to najpotężniejsza z alianckich broni tego typu.Mieszkańcy Agay zostali zaskoczeni w nocy, we śnie. Atak zebrał pokaźne żniwo w liczbach: 15 zabitych i 7 rannych, a okoliczny teren został doszczętnie zniszczony.Dzisiaj okoliczna ulica o nazwie "rue du 11 novembre 1943" upamiętnia to przykre wydarzenie. Pozostawione przez starszych mieszkańców okolicy przejmujące świadectwa masakry robią wrażenie - są to przede wszystkim wspomnienia przerażającego hałasu, łuny płomieni spowodowanej wybuchem bomb i ofiar.Zdając sobie sprawę z potencjału plaży jako miejsca lądowania, siły okupacyjne zbudowały potężny system obronny, aby przeciwdziałać jego przejęciu w ręce wroga. Uczynili to zamykając port stalową siecią przeciw okrętom podwodnym, minując zatokę, instalując dwie stacje radarowe dalekiego zasięgu, a także budując schrony, bunkry i blokady, aby pomieścić działa przeciwlotnicze. Ostatnim etapem prac było wyburzenie historycznego zamku Château d'Agay.Zamek został zbudowany jeszcze pod rządami Richelieu w latach 1635-36 i był fortem używanym głównie do obrony prowansalskiego wybrzeża przed najazdami sił nieprzyjacielskich. W 1750 roku François de Giraud, lord Agay, zbudował na szczycie fortu zamek w kształcie gwiazdy, utrzymany w stylu Vaubana. To tutaj pisarz-pilot Antoine de Saint-Exupéry ożenił się w 1932 roku, zatrzymując się u swojej siostry i szwagra, Gabrielle i Pierre'a d'Agay.Zamek został zniszczony przez wojska okupacyjne w maju 1944 roku z powodów czysto pragmatycznych - zasłaniał bowiem linie ognia niemieckiego pociągu pancernego jadącego wzdłuż wybrzeża.Alianci, uznając, że plaża Agay (Camel Yellow Beach) będzie zbyt trudna do zdobycia drogą morską, zdecydowali się przejąć nad nią kontrolę drogą lądową - misja ta została wykonana przez 141. pułk piechoty USA. Po zniszczeniu sieci i oczyszczeniu portu z min, plaża została wykorzystana do rozładunku. Dzięki pomocy mieszkańców, ciężarówki natychmiast wyruszyły, aby zaopatrzyć jednostki walczące w Saint-Raphaël i Fréjus, dojeżdżając do celu przez Gratadis.

Plaża Agay

W sobotę 27 maja 1944 r. cztery grupy bombowców 304 Skrzydła Bombowego 15 Armii Powietrznej USA wystartowały ze swoich baz w niedawno wyzwolonych południowych Włoszech, aby zaatakować niemieckie lotnisko w Montpellier/Fréjorgues, w tym 30 samolotów 454 Grupy Bombowej. Krótko przed przekroczeniem francuskiego wybrzeża nad masywem Cap Roux w Estérel, ciężki bombowiec B-24 Liberator został bezpośrednio trafiony przez niemiecką Flak (obronę przeciwlotniczą) chroniącą wiadukt Anthéor.Samolot, o przydomku "Miss I Hope", zakręcił się spiralnie na zewnątrz i uderzył w morze w kanale portowym Agay.Czterem mężczyznom udało się wyskoczyć na spadochronie, po czym natychmiast zostali oni wzięci do niewoli. Spadochron piątego mężczyzny, strzelca pokładowego, niestety stanął w płomieniach, podczas gdy 5 pozostałych członków załogi zginęło, nie mogąc ewakuować się z samolotu. Kilku z nich zostało pochowanych na amerykańskim cmentarzu Rhone w Draguignan.Morze pochłonęło bombowiec, który stał się wrakiem. Dopiero pod koniec sierpnia 1984 roku, podczas nurkowania poszukiwawczego w zatoce Agay, jego przemieszczone resztki zostały odkryte na głębokości 42 metrów.Efekt poszukiwań mówi sam za siebie, gdy zespół nurków odkrył bezkształtną masą leżącą na piaszczystym dnie morskim, a wśród niej leżały kamizelki przeciwodłamkowe, spadochron owinięty wokół karabinu maszynowego i buty... Numer rejestracyjny samolotu zachował się i był nadal widoczny (wytłoczony po lewej stronie kadłuba), a czarna farba cudem wytrzymała 40 lat zanurzenia.Stelę upamiętniającą załogę tego bombowca odsłonięto we wspomnianym ogrodzie w sobotę 5 października 1997 roku. Wiosną 2002 r., w ramach środków ostrożności, nurkowie z Tulonu zbadali to miejsce i zniszczyli 29 wciąż aktywnych bomb na dnie morza, powodując tym samym powstanie gigantycznego gejzera w tym miejscu. Warto w tym miejscu zwrócić uwagę, że nazwa "Ophelia Bump" została przez pomyłkę zapisana na steli, oznaczając nazwę seryjną tego typu samolotu. Prawdziwy przydomek bombowca to dumne "Miss I Hope".

Ogród oratoryjny

Armia Afrykańska składała się z żołnierzy z Francuskiej Afryki Północnej (AFN) w pułkach żuawów, tyralierów, spahisów, goumierów, meharystów i Legii Cudzoziemskiej. Korpus ten był odpowiedzialny w szczególności za bezpieczeństwo i kontrolę departamentów algierskich, a następnie protektoratów Tunezji i Maroka.Armia Afrykańska wzięła udział w odległych wyprawach wspominanych wokół pomnika: wojnie krymskiej (1853-56), wojnie włoskiej (1859) i wojnie meksykańskiej (1863-67). Armia Afrykańska brała również udział w walkach podczas kampanii we Francji kontynentalnej (wojny 1870-71, 1914-1918, 1939-40) i we Włoszech (1943-44).W lipcu 1944 r. Armia Afrykańska została włączona do armii B generała de Lattre de Tassigny. Była ona szczególnie reprezentowana przez 3 Dywizję Piechoty Algierskiej (3 DIA) generała de Monsaberta.W przededniu lądowania w Prowansji, armia B obejmowała również:- 1 Dywizję Wolnych Francuzów (1ère DFL), pierwszą jednostkę, która wylądowała 16 sierpnia 1944 roku. Składała się ona z jednostek z całego imperium kolonialnego, z których większość natychmiast przyłączyła się do generała de Gaulle'a i których liczebność została zwiększona przez bojowników ruchu oporu, którzy uciekli z Francji.- oddziały kolonialne, wywodzące się z piechoty morskiej, które utworzyły większość 9 Kolonialnej Dywizji Piechoty (9 DIC). Wkrótce znana jako 1 Armia Francuska, armia De Lattre'a składała się z około 240 000 ludzi, w połowie "Europejczyków", a w połowie "muzułmanów" i "kolonistów" (używając ówczesnej terminologii). Walczyli oni aż do kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 r., po stoczeniu trudnych bitew pod Tulonem i Marsylią.Armia Afrykańska była również zaangażowana w Indochinach.Ważna uroczystość upamiętniająca te wydarzenia jest organizowana co roku na początku czerwca przez miasto Saint-Raphaël i Souvenir Français. W ceremonii biorą udział liczne władze i osoby niosące flagę, a także pułk, który przybył z Canjuers jako spadkobierca Armii Afrykańskiej (1. RCA).Chant des Africains (Pieśń Afrykanów) jest oficjalną pieśnią marszową Armii Afrykańskiej. Wraz z Marsylianką, jest to jedyna pieśń wojskowa, która jest śpiewana i odtwarzana podczas stania na baczność oraz w trakcie składania broni.

Pomnik Armii Afrykańskiej

36 DP liczyła 29 820 ludzi i 3597 pojazdów załadowanych na 94 statki. Nosiła słynną łatę T, utworzoną przez duże T (stan Teksas) nad grotem strzały rdzennego Amerykanina (Oklahoma), przypominającą o jej pochodzeniu.Poprzedzone intensywnym ostrzałem morskim, lądowanie skorzystało z całkowitej kontroli nieba i morza przez wojska alianckie.Plaża ta (kryptonim Camel Green Beach) została wybrana do ustanowienia przyczółka lądowania w Prowansji w Saint-Raphaël i Fréjus, naprzeciw równiny Argens, która otwierała drogę do Tulonu. Ta strefa Camel miała również chronić obszary położone dalej na zachód (między Cavalaire i Sainte-Maxime) przed niemieckim kontratakiem z Alpes-Maritimes.Wyjątkowo plaża nie została zaminowana. Wykorzystywano ją do transportu esterelitu, bardzo twardej niebieskiej skały wulkanicznej, którą wydobywano z kamieniołomu znajdującego się tuż powyżej. Była ona ceniona przez siły okupacyjne do wzmacniania budynków. Alianci uzyskali te cenne informacje dzięki Louisowi Marchandowi, zastępcy kierownika kamieniołomu i członkowi angielskiego wywiadu, co znacznie pomogło w powodzeniu operacji.Trzy pułki podążały za sobą 15 sierpnia 1944 r.:<ul><li>141. o 8 rano, z wyjątkiem 1. batalionu (860 ludzi), który zaatakował zatoczkę wiaduktu Anthéor (Camel Blue Beach) w tym samym czasie.</li><li>143. o 10.30.</li><li>142. o 15.00, który nie mogąc dotrzeć do pierwotnego celu, zbyt silnie bronionej plaży Fréjus (Camel Red Beach), został skierowany do Dramont. </li></ul>O godzinie 20.43 kilka niemieckich bombowców zaatakowało ten obszar. Zdalnie sterowana bomba szybująca uderzyła czołowo w LST 282 (Landing Ship Tank), który czekał na rozładunek. Statek został całkowicie zniszczony, a śmierć poniosło 49 osób. Na pamiątkę tego faktu, barka desantowa na esplanadzie otrzymała numer 282. Opuszczając Dramont, 3 pułki natychmiast wyruszyły na podbój przyczółka (Niebieskiej Linii), w kierunku Saint-Raphaël i Fréjus oraz Théoule-sur-Mer przez Estérel. Wspomniane trzy miasta zostały wyzwolone w dniu 16 sierpnia, w wyniku walk, których przebieg niestety nie należał do najłatwiejszych.

Lądowanie w Prowansji w Dramont

W czwartek 25 maja 1944 r. dwie grupy ciężkich bombowców B-24 Liberator z 55 Skrzydła Bombowego 15 Armii Powietrznej Stanów Zjednoczonych, 464 i 465 Grupy Bombowej, wystartowały ze swojej bazy w Gioia del Colle, w niedawno odbitym regionie Apulii we Włoszech. Ich misją było zlikwidowanie głównego węzła kolejowego w Givors, około dwudziestu kilometrów na południe od Lyonu, w dolinie Rodanu.Podczas tej misji cztery samoloty zostały poważnie uszkodzone, a trzy nie powróciły do bazy. Amerykańskie bombowce zostały poważnie uszkodzone w drodze powrotnej, zarówno przez Flak (niemiecką obronę przeciwlotniczą), jak i przez myśliwce Luftwaffe stacjonujące w Istres, Salon-de-Provence i Arles.Samolot "The Lucky Lady" został trafiony w główne zbiorniki paliwa. Samolot rozbił się w masywie Estérel, na przełęczy Belle Barbe, mniej niż 2 km na południe od niemieckiego myśliwca zestrzelonego kilka sekund wcześniej przez strzelców B-24.Tylko czterech członków załogi było w stanie katapultować się z latającego wraku, który zamienił się w kulę ognia, według kilku naocznych świadków.Z tych czterech lotników tylko pilot, podporucznik William O. Trotter, wylądował żywy w pobliżu wiaduktu Anthéor. Opatrzony i ewakuowany przez Niemców, zmarł z ran 25 sierpnia 1944 roku. Został pochowany na amerykańskim cmentarzu w Épinal.Z trzech pozostałych spadochroniarzy, którzy zaginęli, odnaleziono tylko jednego. W kwietniu 1947 r. odnaleziono jego szkielet, wciąż owinięty w spadochron, który stanął w płomieniach.W miejscu katastrofy, na przełęczy Belle Barbe w górach Esterel, wzniesiono stelę upamiętniającą poległych. Ścieżka prowadząca do stel oznacza tym samym miejsce, w którym członkowie załogi zostali tymczasowo pochowani po wydobyciu z wraku, kilkadziesiąt metrów wyżej w lesie. Siedmiu członków załogi zostało pochowanych w Stanach Zjednoczonych, a dwóch na amerykańskim cmentarzu w Draguignan. Uroczystości upamiętniające odbywają się tam co roku pod koniec maja. Na steli błędnie podano numer seryjny 4129582. Prawdziwy numer samolotu to 4129382.

Pomnik na przełęczy Belle Barbe

Nekropolia założona w 1964 r. i zainaugurowana 15 sierpnia przez generała de Gaulle'a, ówczesnego prezydenta Republiki, jest zarządzana przez Francuskie Narodowe Biuro ds. Weteranów (ONAC: Office National des Anciens Combattants).Alfabetyczna lista nazwisk (znak przy wejściu po prawej stronie) oraz nazwiska na grobach przypominają o bardzo zróżnicowanym i odległym pochodzeniu żołnierzy Francuskiej Armii Wyzwolenia. Obejmuje to żołnierzy z Francji metropolitalnej, którzy często docierali do Afryki Północnej przez Hiszpanię, Afrykańczyków pochodzenia europejskiego lub lokalnego, imigrantów z Afryki Subsaharyjskiej, nie zapominając o francuskich terytoriach Oceanu Indyjskiego i Pacyfiku. Określone zostały religie, ograniczone jedynie do chrześcijaństwa, judaizmu i islamu, a także jednostki wojskowe.Podczas walk w sierpniu 1944 r. ofiary zostały pochowane na miejscu i na cmentarzach komunalnych. Dwadzieścia lat później zostały one zebrane w opisywane miejsce przez państwo. Znajdują się tu tylko ciała tych, o których nie upomniały się rodziny. Daty śmierci, wskazane na każdej mogile, wahają się od 16 do 28 sierpnia.Kolejnych 3077 francuskich żołnierzy z czasów II wojny światowej, z których większość poległa w walkach o wyzwolenie Prowansji, pochowanych jest na narodowej nekropolii w Luynes. Znajduje się ona na południe od Aix-en-Provence i została otwarta w 1969 r. Żołnierze amerykańscy, którzy zginęli, są pochowani na amerykańskim cmentarzu Rhone w Draguignan. Żołnierze z armii niemieckiej są zgromadzeni na nekropolii Dagneux na wschód od Lyonu.W dniu 15 sierpnia 2019 r. Narodowa Nekropolia Boulouris została wybrana przez Prezydenta Republiki na oficjalną francuską lokalizację upamiętniającą lądowanie w Prowansji, upamiętniane każdego roku właśnie w dzień 15 sierpnia.

The national necropolis of Boulouris in Saint-Raphaël in southern France was inaugurated on August 15, 1964 by General Charles de Gaulle. Buried here are 464 combatants of all origins and all denominations belonging to the 1st French Army commanded by General de Lattre de Tassigny, killed during the landing of Provence.

Szlak pamięci Saint-Raphaël

Zdjęcia

Miejsca i historie wzdłuż trasy